این مطلب در خودنویس منتشر شده است.
لابد این لطیفه را شنیده‌اید که می‌گوید مشتری قهوه‌چی را صدا زد و گفت چرا توی چائی من مگس می‌رقصه؟ قهوه‌چی هم با قیافه‌ی حق‌به‌جانب به او جواب داد با این دوزاری که برای چائی‌ات دادی انتظار داشتی جمیله برقصه؟ قهوه‌چیِ لطیفه‌ی بالا را ربط می‌دهیم به نویسندگانی مثل خودمان که بدون دریافت مزد و بدون چشم‌داشت مالی مطلب می‌نویسیم و در سایت‌های مختلف منتشر می‌کنیم و گُمان می‌کنیم چون بابت نوشته‌هایمان پولی نمی‌گیریم می‌توانیم آن‌ها را به هر شکل و صورتی ارائه بدهیم و مشتری هم چون پولی بابت خواندن مطالب ما نمی‌دهد باید مگسِ داخل چای‌اش را تحمل کند و انتظار رقصِ جمیله نداشته باشد. این طرز فکر اشتباه است و ما مجانی‌نویسان هم مثل نویسندگان حقوق‌بگیر در قبال خواننده مسئولیم و باید پاسخ‌گوی شکل و محتوای مطالب‌مان در مقابل وجدانِ خودمان و خوانندگان باشیم.
دلیل اول مسئولیت ما این است که کسی ما را مجبور به نوشتن نکرده است و اگر می‌نویسیم به میل و اراده‌ی خودمان می‌نویسیم. کاش سایت‌ها –البته نه همه‌ی سایت‌ها، چون برخی از سایت‌ها نه تنها برای نوشتن به نویسنده‌هایشان پول می‌دهند بل‌که پول حسابی هم می‌دهند، و البته دست امثال ما از خرماهای بسیار شیرینِ چنین نخل‌هایی کوتاه است و همان بهتر که کوتاه است چون این خرماها خوردن ندارد و از گلوی امثال ما پایین نمی‌رود- باری کاش سایت‌هایی که امثال ما برایشان می‌نویسیم پول داشتند و به نویسندگان‌شان مطابق عُرف پول می‌دادند تا آن‌ها هم که وقت‌شان را برای نوشتن گذاشته‌اند، درآمدی داشته باشند و بخشی از مشکلاتِ کمرشکنِ مالی‌شان را با این درآمد مرتفع کنند، ولی حالا که این طور نیست و سایت‌های دیگر هم از نظر ما جای نوشتن نیست -و تازه اگر هم باشد، ما را به حلقه‌ی بسته‌ی آن‌ها راهی نیست- پس لابد دلیلی برای نوشتن مجانی هست که آن دلیل، که بی‌تردید درونی و معنوی و انسانی‌ست، ایجاد مسئولیت می‌کند که باید به آن پای‌بند باشیم و مطلقا با دید مادی به این مسئولیت نگاه نکنیم.
در این نوشته‌ی کوتاه به مسئولیت نویسنده در موردِ محتوا -و مثلا این که یک نوشته، از نظر محتوایی نباید مثل ساختمان‌های بساز بفروشی سُست و ضعیف باشد- اشاره نمی‌کنم که بحثی‌ست مفصل که فرصتی مناسب لازم دارد. فقط اشاره می‌کنم به مواردی مانند دقت در نگارش؛ دقت در املا؛ دقت در انشا؛ دقت در نقطه‌گذاری و سجاوندی؛ و امثال این‌ها.
نویسنده "وظیفه دارد" آن چه را که می‌نویسد پیش از انتشار دست‌کم یک بار بخواند (این که می‌گویم یک بار، چون به نظر می‌رسد برخی از نویسندگان یک بار هم نوشته‌شان را پیش از ارسال مرور نمی‌کنند والّا نوشته‌ای را که برای انتشار نوشته می‌شود نه یک بار که بارها باید خواند و حتی میان نوشتن تا خواندن فاصله ایجاد کرد تا عیب و نقص‌ها کاملا به چشم بیاید و تصحیح شود). جملات را به نحوی نقطه‌گذاری کند که خواندن‌اش برای خواننده آسان شود. بر روی کلماتی که ممکن است اشتباه تلفظ شود، زیر و زِبَر بگذارد (این موضوع بخصوص از آن‌رو اهمیت دارد که تعداد زیادی از خوانندگان اینترنتی، بچه‌هایی هستند که در خارج از کشور بزرگ شده‌اند و تلفظ صحیح بسیاری از کلمات فارسی را نمی‌دانند). برای درست نوشتن کلماتی که در مورد املای‌شان شک دارد، به کتاب لغت مراجعه کند (مثلا کلمه‌ی ضجه را زجه یا وهله را وحله یا بی‌محابا را بی‌مهابا ننویسد). کلماتی که معنی‌شان را به درستی نمی‌داند، در نوشته‌اش به کار نبرد و برای مشاهده‌ی معنی صحیح آن‌ها به کتاب لغت مراجعه کند (مثلا کلمه‌ی هایل [ترسناک] را به جای حایل [فاصل و مانع] به کار نبرد). فعل را بی‌قرینه حذف نکند. به جمع و مفرد بودن فاعل و فعل دقت کند. در یک جمله بیش از یک بار "را" به کار نبرد. در انتهای جمله سه چهار فعل ردیف نکند. میان هر پاراگراف حتما یک خط سفید فاصله بگذارد (بخصوص این نکته در نوشته‌های اینترنتی که کاغذ مصرف نمی‌شود، و خطِ فاصله به حجم صفحه و در نتیجه به هزینه‌ی چاپ اضافه نمی‌کند باید رعایت شود تا چشم خواننده برای پیدا کردنِ سر و تهِ ده‌ها خطِ به هم پیوسته و زیرِ هم نوشته شده خسته نشود) و امثال این ظریف‌کاری‌ها که مسئولیت نویسنده را در قبال خواننده نشان می‌دهد و معلوم می‌کند که نویسنده برای ذهن و چشم خواننده‌ی خود ارزش قائل است.
خودنویس باید سایتی باشد برای نویسندگان مسئول که مجانی نوشتن را دلیلی برای عرضه‌ی نوشته‌های پر اشتباه و معیوب نمی‌دانند.
sokhan April 16, 2010 02:07 PM